بخش تحقیقات اصلاح و تهیه ی بذر چغندرقند

سالانه حدود پنج درصد کشت چغندرقند کشور تحت نظر سه کارخانه ی قند در استان همدان انجام می‌شود. شهرستان‌های اسدآباد، ملایر، نهاوند و فامنین از مناطق عمده ی کشت چغندرقند در استان هستند. در همه ی این مناطق، بیماری‌های پوسیدگی ریشه و ریزومانیا به عوامل اصلی محدود کننده‌ی کشت تبدیل شده‌اند. بخش تحقیقات اصلاح و تهیه ی بذر چغندرقند همدان جهت بررسی، شناخت و ارائه‌ی راه حل مناسب برای مشکلات زراعت چغندرقند منطقه در دهه‌ی چهل شروع به کار نمود. دوره‌ی فعالیت این بخش را می‌توان به دو دوره‌ی متمایز یعنی از شروع به کار تا سال 1375 و از سال 1376 تا کنون تقسیم کرد که در این نشریه آمار فعالیت‌های مهم بخش تحقیقات اصلاح وتهیه ی بذرچغندرقند همدان در دوره ی 15 ساله ی جاری ارائه می‌گردد. بخش تحقیقات اصلاح و تهیه ی بذر چغندرقند در دوره ی اخیر جهت رسیدن به اهداف مؤسسه ی تحقیقات اصلاح و تهیه ی بذر چغندرقند، یعنی اصلاح رقم جدید و تأمین بذر مورد نیاز کشاورزان چغندرکار و ارائه‌ی روش‌های نوین زراعت چغندرقند برای افزایش عملکرد این محصول، پروژه‌های تحقیقاتی زیادی به ویژه در زمینه ی اصلاح رقم‌های مقاوم به پوسیدگی ریشه و استفاده ی بهینه از آب را راهبری و اجرا نموده که ذکر عناوین آن ها در این مختصر نمی‌گنجد و تنها به آمار آن ها اکتفا می‌شود. در دوره ی جاری، تعداد 62 طرح و پروژه‌ی تحقیقاتی در همدان اجرا گردید که حاصل تلاش چهار نفر محقق و همکاری یک نفر تکنسین است. از این تعداد، 31 پروژه در زمینه‌ی به‌نژادی و 31 پروژه در زمینه ی به‌زراعی می‌باشد. از نتایج این پروژه‌ها، 18 مقاله در مجلات علمی پژوهشی چاپ و 32 مقاله در کنگره ها و سمینارها ارائه شده است. همکاران این بخش در هجده پروژه ی ملی به عنوان مجری مسئول، هدایت پروژه‌های مشترک با بخش‌ها و یا استان‌های دیگر را به عهده داشته اند و در چند سال اخیر، هر ساله تعدادی از محققان این بخش به عنوان پژوهشگر برتر مؤسسه انتخاب گردیده اند.

پروژه‌های تحقیقاتی به‌نژادی:

در سال‌های اخیر به خاطر گسترش بیماری‌های چغندرقند در اراضی زیر کشت این محصول در استان، همدان به مرکزی برای مطالعه و تهیه ی ژرم‌پلاسم‌های مقاوم به بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه ی چغندرقند تبدیل شد و بیشترین پروژه‌ها در این زمینه اجرا شد. از 31 طرح و پروژه ی تحقیقاتی اجرا شده در زمینه‌ی به‌نژادی، در 17 طرح و پروژه هدف تهیه و اصلاح رقم یا رگه ی جدید چغندرقند بود و در 14 پروژه‌ی تحقیقاتی صفات کمی و کیفی و یا مقاومت به بیماری رقم یا رگه‌های جدید، ارزیابی و مطالعه شد.

پروژه‌های تحقیقاتی به‌زراعی:

در دوره‌ی اخیر فعالیت‌های به‌زراعی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه ی بذر چغندرقند همدان، پژوهش‌ها بیشتر بر مطالعات آبیاری و افزایش کارآیی مصرف آب متمرکز شد. از این‌رو 13 پروژه از 31 طرح و پروژه ی تحقیقاتی به‌زراعی در زمینه‌ی آبیاری انجام شد. سایر پروژه‌ها نیز در زمینه ی روش‌های کشت و داشت و تغذیه و مسائل مرتبط اجرا شد.

دستاوردهای به‌نژادی بخش:

* همکاری در معرفی پنج رقم جدید چغندرقند

* اصلاح رقم چغندرقند مقاوم به پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و متحمل به ریزومانیا

* دستیابی به 10 رگه‌ی گرده‌افشان مقاوم به پوسیدگی ریزوکتونیایی

* دستیابی به 30 رگه‌ی اُتایپ مقاوم به پوسیدگی ریزوکتونیایی

* تهیه ی دو توده‌ی اُتایپ مقاوم به پوسیدگی ریزوکتونیایی

دستاوردهای به‌زراعی:

* تأیید آرایش کاشت 60 سانتي متر با آبياري كامل در روش آبیاری نشتی

* تعیین ضریب حساسیت چغندرقند به تنش خشکی در مراحل مختلف رشد

* معرفی روش آبیاری قطره‌ای در تولید بذر چغندرقند با مقدار کود نیتروژن و فسفر مورد نیاز

* تعیین شاخص‌های فیزیولوژی رشد در اقلیم همدان برای  پیش‌بینی عملکرد

* تعیین شاخص‌های زمان رسیدگی چغندرقند

* تعیین بهترین روش اعمال تنش جهت گزینش و ارزیابی مواد اصلاحی مقاوم به خشکی

* تعیین و معرفی بهترین روش مبارزه ی تلفیقی با علف هرز مزارع چغندرقند

* تعیین تأثیر فشردگی خاک بر عملکرد کمی و کیفی چغندرقند

* تعیین مقدار و روش مصرف کودهای بر و منگنز بر عملکرد چغندرقند

* تعیین تأثیر تنش‌های رطوبتی و مدیریت مصرف آب در روش‌های آبیاری نشتی و قطره‌ای

* مدیریت بقایای گندم در تناوب با چغندرقند

* تعیین بهترین تراکم بوته و آرایش کاشت در روش‌های مختلف آبیاری

* تعیین بهترین روش و زمان تهیه ی بستر کاشت برای زراعت چغندرقند

محققان این بخش علاوه بر اجرای پروژه‌های تحقیقاتی، در نشر و ترویج یافته‌های تحقیقاتی که مهم‌ترین آن ها عبارتند از:

* انتشار گزارش پایانی پروژه‌ها

* سخنرانی در هفته ی انتقال یافته برای کارشناسان ترویج

* ارائه‌ی یافته‌های تحقیقاتی به کارشناسان ترویج و چغندرکاران پیشرو در روز مزرعه ی چغندرقند

* ارائه ی راهکار در کارگاه مسئله‌یابی نیازهای آموزشی

* اجرای پروژه‌های تحقیقی و ترویجی در مزارع کشاورزان با همکاری کارشناسان ترویج و کارشناسان کارخانه ی قند

* اجرای برنامه‌های رادیو تلویزیونی

دیگر فعالیت همکاران بخش تحقیقات اصلاح و تهیه ی بذر چغندرقند عبارتند از:

* تکثیر بذر الیت چغندرقند

* ارزشیابی پروژه‌های تحقیقاتی در استان‌های مختلف به نمایندگی از مؤسسه

* شرکت در کمیته‌های مختلف اجرایی و ارائه‌ی راهکارهای لازم

* نظارت بر آزمایشگاه عیار سنجی کارخانه های قند منطقه